مکانی است که با قدمت ۳۰۰ساله واقع در قائم شهر روستای ملک خیل که عزاداران حسینی هرساله محرم در آن به عزاداری میپردازند.

سقانفار ملک خیل قائمشهر دارای ۱۲پایه به نشانه ۱۲ امام میباشد و دارای هفت لایه به نشانه هفت آسمان و دارای نقوش بسیار زیبا و دست نخورده است که هرکدام دارای مفهوم خاص می باشد.

رعایت اصول اولیه مهندسی ساختمان و اجرای بادبند جهت بالا بردین ضریب مقاومت در برابر زلزله ، وهمچنین تعدادهفت طبقه نمادین وپله ای که نماد هفت طبقه آسمان میباشد را بطور همزمان در این سقانفار میبینید.

نقوشی از اژدها ،ماهی، مار،کبک ،آدم وکبک وماهی درآّب (رنگ آبی)که همگی نشانه هایی از سمبل فکری مردم در زمان احداث سقانفار مثلا کبک نشانه عشق(عشق به ائمه وحضرت ابوالفضل س)اژدها نشانه حمایت از امام حسین و خشم از آل یزید ماهی نشانه زندگی وآب به یاد تشنه لب عطشان کربلا و طبقات سقا نفار ۷طبقه آسمان در عزای امام حسین (س)ویاران باوفایش مخصوصا شه با وفا ابوالفضل میباشد.

                                               ***

درتاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۸، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، خبر از تخریب  این اثر ارزشمند داد.

متن خبر چنین است:

«سقانفار روستای ملک‌خیل قائمشهر که طبق مهندسی اماکن مذهبی شمال کشور از سازه چوبی بهره می برد یک روزه اماج پتک و کلنگ افراد محلی قرار گرفت. 

ابتدا این خبر در شبکه‌های مجازی منتشر و منعکس شد اما به دلیل بی توجهی رسانه ای به نوعی در مسکوت ماند و هیچ واکنشی از سوی مسئولان و میراث فرهنگی به همراه نداشت.

برای روشن شدن چرایی سریال ناتمام تخریب میراث فرهنگی مازندران از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به عنوان متولی میراث خواستیم توضیح دهد. 

سقانفار ملک خیل ثبتی نبود

معاون میراث فرهنگی استان مازندران در نخستین واکنش به خبرنگار ایرنا گفت: بنای سقانفار روستای ملک خیل جزو اثار ثبتی میراث نبوده و فقط به عنوان اثری حفاظتی شناخته می شد.

مهدی ایزدی با اشاره به اینکه ثبت نبودن یک اثر چیزی از اهمیت و ارزش آن کم نمی‌کند، افزود: سقانفار ملک خیل مربوط به دوران قاجار و با معماری اصیل تبرستان بوده که بنای مهم و هویت بخش نه تنها برای میراث فرهنگی بلکه برای روستای ملک خیل و مردم ان نیز بود.

وی به علت تخریب سقانفار روستای ملک‌خیل نیز اشاره کرد و گفت: متولیان مسجد و سقانفار پس از تخریب و پیگیری میراث فرهنگی، هدف خود از تخریب این بنا را نوسازی آن با بنای جدید با همان ساختار چوبی عنوان کردند. 

معاون میراث فرهنگی با اشاره به اینکه برای مرمت یک بنا نباید ان را تخریب کرد ، گفت: مرمت هر بنای تاریخی الزامات و شرایطی دارد که باید توسط کارشناسان و ناظران میراث انجام شود.

ایزدی با اشاره به اینکه هیچ بنای چوبی حتی کپی کامل نمی تواند جای هویت و تاریخ اصلی و اصیل سازه سقانفار را پر کند، افزود: بنای دوباره ساخته شده هیچ در نظر میراث فرهنگی هویتی نخواهد داشت.

وی همچنین اظهار داشت: اما متاسفانه به دلیل ثبتی نبودن بنای سقانفار میراث فرهنگی هیچگونه اقدام قانونی علیه تخریب گران نمی تواند بکند و آنها نیز از این مسئله استفاده کردند.

مسئولان روستا متهم ردیف اول

معاون میراث فرهنگی مازندران تاکید کرد: چندین بار اهمیت بنای سقانفار روستای ملک خیل قائمشهر برای دهیار ، اعضای شورا و متولیان مسجد از سوی یگان حفاظت و میراث فرهنگی اطلاع رسانی شده بود.

ایزدی گفت: با این وجود مسئولان روستا با علم به اهمیت تاریخی سقانفار دست به تخریب آن زدند و اکنون چیزی از بنا باقی نمانده است.

وی گفت: در تخریب سقانفار هیچ یک از مسولان روستا نمی توانند ادعای بی اطلاعی کنند زیرا از قبل هشدارهای لازم داده شده بود.

میراث فرهنگی کجا بود؟

معاون میراث فرهنگی مازندران بار دیگر اظهار داشت: وقتی اثری ثبت میراثی نباشد، اداره کل میراث فرهنگی و یگانهای حفاظت در برابر تخریب آنها با دست بسته مواجه هستند.

ایزدی در واکنش به این سوال که چرا این بنا ثبت نشد ، پاسخ داد: استان مازندران سرشار از بناها و آثار متعدد تاریخی است ، اما سهم استان برای ثبت میراثی سالانه حدود ۱۲ تا ۱۵ مورد است و ثبت تمامی آثار را طولانی می کند.

وی بار دیگر تاکید کرد: ثبت نبودن یک اثر دلیلی برای تخریب آن نیست و اهالی و مخصوصا مسئولان هر منطقه نباید نسبت به حفظ یک هویت تاریخی کوتاهی کنند.

گویا سریال تخریب میراث تاریخی استان مازندران بدون اینکه چه کسی مقصر است یا نه همچنان ادامه خواهد داشت و به نظر می‌رسد سقانفار ملک‌خیل قائمشهر اینستگاه آخر ان نیست.

در اتفاقاتی که در سالهای اخیر رخ داده است می توان اینگونه نتیجه گرفت که نه تنها میراث فرهنگی همانطور که از نامش پیداست متولی اصلی میراث مازندران نیست، بلکه در جلوگیری از آن نیز از دست قوی برخوردار نیست.

البته در این گزارش نتوانستیم به متولیان روستای ملک‌خیل دسترسی داشته باشیم و خبرگزاری جمهوری اسلامی در صورت هرگونه اظهار نظر متولیان روستا برای توضیح بیشتر اعلام امادگی می کند.»

آدرس خبر: https://irna.ir/xjxfK3