توضیحات : از بهترین و زیباترین آثار تاریخی مازندران به شمار می رود.مسیر زیبا و آسفالته آن از وسط شهر زیر آب به طرف شرق كشیده شده و بعد از طی مسافت مذكور در روستای لاجیم به سر گردنه مرتفعی میرسد كه از طبیعت و ارتفاعات جنگلی خارج و به چمنزار و بوته زارهای زیبا بدل می گردد كه در میان آن به یك محدوده عاری از پوشش گیاهی مانند شبه جزیره كه از سه طرف به پرتگاههای عمیق مشرف است به چشم میخورد . در حاشیه پرتگاهها در قدیم خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته كه احتمالا قلعه ای وسیع و پر اهمیت را در بر می گرفت كه برج عظیم لاجیم را در میان آن بنا كرده بودند . این اثر باستانی در شمار آثار زمان تسلط آل زیار بر طبرستان در فاصله سالهای 316 تا 443 ه.ق است در نمای بیرونی از بدنه مدور و گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده كه در داخل به حالت مدور تغییر شكل میدهد .مصالح آن آجر و ملاط ساروج است. ورودی در شرق بنا تعبیه گردیده و پایه گنبد به وسیله یك ردیف طاق نما تزئین گردیده در كمربند زیر گنبد دو كتیبه به خط كوفی و پهلوی ساسانی بر روی هم قرار گرفته كه به دور بنا پیچیده است .كتیبه ها به شكل زیبایی با آجرهای تراش خورده در زمینه ای از گچ نصب شده كه نام كیا اسماعیل ابوالفوارس شهریار بن عباس آل باوند صاحب بنا و تاریخ 413 ه.ق را نشان میدهد . اهمیت برج لاجیم مانند برج رسكت بیشتر به دلیل دارا بودن كتیبه پهلوی در كنار كتیبه كوفی است . این امر نشان میدهد كه در قرن 5 ه.ق حكمرانان شمال ایران علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط و زبان آن دورانی نیز توجه داشتند ۶-قلعه كنگلو شهرستان سواد كوه استان مازندران آدرس : كیلومتر 20 شهر پل سفید در جاده سواد كوه به طرف ورسك در محور ارتباطی تهران به قائمشهر | توضیحات : مسیر دسترسی این بنا بعد از طی مسافت 20 كیلومتر از شهر پل سفید در جاده سواد كوه به طرف ورسك در محور ارتباطی تهران به قائمشهر د ر دو آب از جاده اصلی به طرف شرق منشعب می شود كه به جاده خطیر كوه معروف است .پس از طی مسافت 7 كیلومتر آسفالته جاده در یك تنگه به رودخانه آریم وصل می شود كه در كنار معدن فلورین در دو راهی چاشم به طرف شمال به صورت خاكی بوسیله یك پل از جاده خطیر كوه جدا شده و در مسیری كوهستانی به طرف روستای ییلاق كنگ لو ادامه می یابد .قلعه كنگ لو بر سر كوهی منفرد و سنگی بر لب آب آریم تنگه خود نمائی می كند و اختلاف ارتفاع آن با راه آهن دو آب 1185 متر است در حال حاضر بقایای آن شامل نمای بیرونی آن و دو باروی عظیم به شكل دو بازوی از هم گشاده می باشد. نوع معماری آن طوری است كه مانع از ورود غریبه ها و مهاجمین به داخل میشود.در قسمت میانی و دو طرف بارو برجهای دیده بانی را تعبیه كرده بودند .فضای داخل قلعه با توجه به آثار باقی مانده دایره شكل و دو طبقه ساخته شده بود.پلان و شكل این اثر در میان قلعه های ایران منحصر به فرد است .برجهای كناری برای استحكام بیشتر توپر ساخته شده اند و هر دوی آنها به یك برج مدور بزرگ منتهی می شدند تا بر روی استواری باروها بیافزایند برج بزرگ ارگ اصلی قلعه ای بود كه در پایین A?ورودی كوچكی داشت . این قلعه در هنگام هجوم دشمن به یورشهای ناگهانی دارای كاربردی سپر مانند بوده است . نوع مصالح احتمالا قدمت آن را به اوایل دوران اسلامی می رساند .به دلیل عدم وجود شواهد ومكتوبات تاریخی سابقه آن دقیقا مشخص نگردیده است |
۷-پل شاهپور شهرستان سواد كوه شمالی استان مازندران آدرس : در كیلومتر 15 قائمشهر به تهران | توضیحات : این پل در محور سواد كوه و در مجاورت و حاشیه شرقی جاده بر روی رود اوتجون در اراضی چاب باغ و در دوران قاجاریه این پل زیبا احداث گردیده است .مصالح اصلی آن آجر و لاشه سنگ و ملاط ساروج بوده و 5 دهنه و طاق آن دارای ابعاد متفاوت می باشند.اراضی كم شیب و طبیعت زیبا A? علاوه بر جذابیت تاریخی این محل را به تفرجگاه بومیان و مسافران تبدیل كرده است |
۸-غار اسپهبد خورشید شهرستان سواد كوه استان مازندران آدرس : كیلومتر 70 قائمشهر به تهران -بعد از شهر پل سفید | توضیحات : برای رسیدن به این غار كه از شهرت جهانی برخوردار است صعود از ارتفاعات حاشیه شرقی جاده سواد كوه مقابل آبادی دو اب و ابتدای دو راهی خطیر كوه لازم می باشد. دو آب و دو راهی خطیر كوه در كیلومتر 70 قائمشهر به تهران و 20 كیلومتر بعد از شهر پل سفید واقع شده و از این مكان غار معروف اسپهبد خورشید براحتی قابل مشاهده بوده و از آن به بعد نیز می باید به صورت پیاده و صعود از ارتفاعات طی می شود. غار اسپهبد خورشید علاوه بر زیبائیهای طبیعی از جاذبه های تاریخی نیز برخوردار است . عده ای از مورخین و محققین این اثر زیبای طبیعی را با نام دژ افسانه ای می شناسند.آثار باستانی داخل آن بیانگر این امر است كه اینجا احتمالا از مراكز مهم دفاعی و پناهگاه اسپهبدان مازندران در قرون اولیه اسلامی است. داخل آن به صورت تالار ساده و تقریبا دایره شكل است كه 75/19 متر طول و 135/14 متر عرض داشته و فاصله بین كف و سقف آن به 15 متر بالغ می گردد و از جمله طاقهای مشهور جهان به شمار میرود . از ابتدای غار راهروی باریكی وجود داشت كه آثار اتاقهای متعدد اطراف آن باقی مانده و دو اتاق بزرگ در جانب راست و چند اتاق در سمت چپ همراه با بناهای انتهای غار هر یك كاربرد مختلف داشتند .سقف همه آنها با چوبهای قطور جنگلی تیر كشی شده بود . جالب ترین قسمت غار اسپهبد خورشید بنای چپ آن است كه تقریبا سالم مانده و با دقت در آن می توان به وضعیت معماری داخل غار دست یافت .راهرو میانی غار 115 متر طول دارد و در ابتدای آن پلكانی مشاهده می شود كه 7 پله با ارتفاع 27 سانتی متر در آن دیده میشود .پله ششم به یك پاگرد تبدیل شده و با گردش به چپ به داخل طبقه فوقانی راه پیدا می كرد .این قسمت با دیواری از جنس ساروج بسیار محكم قالب گیری شده و در لب پرتگاه هولناك قرار دارد.این آثار احتمالا به دوران حكومت ساسانیان بر ایران می باشد |
۹-سه خط طلا شهرستان سواد كوه استان مازندران آدرس : آبادی ورسك بعد از تونل ورسك | توضیحات : در ادامه مسیر به طرف تهران جاده سواد كوه از تونل ورسك عبور كرده و تقریبا در فاصله 2 الی 3 كیلومتربعد از تونل در جانب شرق جاده و در ارتفاعات مشرف بر مسیر پلها A? تونلها A?و راه اهن به شكل بسیار زیبا و باشكوه 3 ارتفاع مختلف و بموازات هم مشاهده میشودو در واقع برای كم كردن شیب و افزایش ضریب قدرت لكوموتیوها راه آن را به وسیله احداث پلها و تونلهای متعدد به صورت مارپیچ دور كوه پیچانده اند .این منظره كه به سه خط طلا معروف است در طول مسیر هر عابری را وادار به توقف و تماشا می كند |
۱۰-امامزاده عبدالحق شهرستان سواد كوه استان مازندران | 
