نوجوان، نوجوانی و ویژگی‌های آن

نوجوانی را باید یک مرحله بسیار مهم از زندگی تلقی کرد. نوجوانی حد فاصل کودکی و جوانی است. دوره‌ای که با ویژگی‌هایش از سایر دوران زندگی متمایز می‌شود. دورانی از حیات است که نخستین تجارب زندگی در حساس‌ترین زمان رشد انسان رخ می‌دهد. آینده‌نگری، انقلابی‌گری و شورش، عشق، تحصیل و شغل آینده و تثبیت هویت، همه و همه در این دوران شکل می‌گیرند.

افراد در دوره نوجوانی به گونه‌ای فزاینده نسبت به جهان خارج از محیط و جامعه محلی خود آگاه می‌شوند. در این مرحله از نظر جنبه‌های شناختی، برخی از نوجوانان قادر به تفکر تعمیمی یا استقرایی هستند. برخی آگاهی بیشتری در زمینه ویژگی‌های نمادین زبان کسب می‌کنند. آنان مفهوم تعبیر را درک کرده و دیدگاه تاریخی به دست می‌آورند. با توجه به کاهش حس خودمحوری، توانایی بیشتری در زمینه روابط اجتماعی کسب کرده و می‌توانند در فعالیت‌های گروهی مشارکت داشته باشند. نوجوانان در این دوره از زندگی قادر هستند تا ادراک وسیع‌تری از مسائل و موضوعات اخلاقی جامعه و جهان اطراف خود داشته باشند و می‌توانند تعمیم‌ها و قواعدی را درباره رفتار بر مبنای تجارب و مشاهدات خویش سازمان دهند. ممکن است رفتار آنان از طریق گروه همسن و سال تحت نظارت قرار بگیرد، چراکه این گروه فشاری بر اعضای خود اعمال می‌کنند تا آنان را در مسیر‌های قابل قبول و مناسب قرار دهند. نوجوانان می‌توانند در موقعیت‌های یادگیری با یکدیگر مشارکت داشته و در این زمینه یار و یاور هم باشند و نیز قادرند در این مرحله درباره تاثیر نمونه‌های خاصی از رفتار در موقعیت‌های ویژه فرضیاتی بسازند. همچنین آنان قادر به درک چرایی انواع خاصی از رفتار در موقعیت‌های به خصوص هستند و می‌توانند این موضوعات را در یک سطح انتزاعی مورد بحث قرار دهند. ایشان بسیاری از مطالب را از یکدیگر یاد می‌گیرند. برنامه‌ریزی و همکاری نوجوانان با یکدیگر نه تنها از نظر رشد اجتماعی به آنها کمک می‌کند، بلکه از جنبه رشد شناختی نیز باعث رشد و شکوفایی آنها می‌شود.

نوجوانان به ویژه در دوران دبیرستان، ذاتا افرادی فعال و جست‌وجوگر هستند. هنگامی که به آنها اجازه می‌دهیم که یادگیرندگان فعالی باشند، یعنی بپرسند، کنجکاو باشند، کشف کنند، به مشکل‌گشایی بپردازند، بیندیشند و با یکدیگر بحث کنند، در واقع توانایی‌های طبیعی یادگیری آنان را شکوفا می‌کنیم.

بررسی‌هایی که در خصوص یادگیری انجام شده است، نشان می‌دهد ماندگاری یادگیری در بسیاری از موارد زمانی بیشتر می‌شود که فرد را درگیر خود سازد و امکان کسب تجربه را برای او فراهم آورد؛ و سفر امکانی است برای کسب تجارت تازه که در آن آموزش به صورت رسمی و غیررسمی رخ می‌دهد.

برای خواندن ادامه این مطلب به شماره چهار مجله فارسی گیلگمش مراجعه کنید.