آشنایی با پرورش گوسفند زل یا گوسفند مازندرانی

نژاد زل، تنها نژاد گوسفند بدون دنبه ایران است. زل یک نژاد خالص می باشد و جزو نژاد های گوسفند دم کوتاه شمالی(شامل نژاد های گوسفند فنلاندی، ایسلندی، رومانف و زل) می باشد. گوسفند زل ژنوتیپ منحصر به فردی داشته به طوری که برخی محققان آن را حد فاصل بین گوسفندان اهلی و وحشی می دانند. نظریه ای وجود دارد که نژاد زل، نتاج مستقیم گوسفندان اولیه ای است که هزاران سال پیش آریایی ها در ایران پرورش می داده اند؛ از این رو آن را نژاد گوسفند آریایی می نامند.

  هزاران سال است که این گوسفندان در استان مازندران و بخش هایی از گلستان(منطقه ای معتدل و سرسبز که از شمال به دریای خزر و از جنوب با رشته کوه های البرز محصور است) پرورش می یابد. با توجه به شرایط اقلیمی معتدل منطقه و ویژگی های جغرافیایی کوهستانی و جلگه ای ، بخش زیادی از روستاییان در مناطق جنگلی و چراگاه های حاشیه جنگل به پرورش گوسفندان زل اشتغال دارند؛ همچنین در دشت ها(پس از برداشت محصولات بهاره مانند برنج و سویا ) کشت پاییزه شبدر و قصیل جو یا گندم برای ایجاد چراگاه های مصنوعی گوسفندان بسیار رایج است. 

زل، دم باریک و کوتاهی دارد که از 7 مهره تشکیل شده است و به ندرت طول آن از 12-10 سانتی متر تجاوز می کند. مانند دیگر نژاد های گوسفند ایران ، زل نیز جزو نژاد های پشم ضخیم دسته بندی می شود. گوسفند زل به رنگ های سفید، سیاه ، قهوه ای(نخودی، حنایی)، خاکستری و ابلق دیده می شود. همچنین گاهی رنگبندی هایی در سر و پاها دیده می شود. پرورش دهندگان گوسفند در مازندران، به زبان “تبری” ، این رنگ ها را اِسپِه، سیوو، شیوا، کَهوو، بَرجی، بُور و غیره می نامند.

گوسفندان زل برای تولید شیر و گوشت نگهداری می شوند و به دلیل گوشت بسیار نرم و خوش طعم و با ماربلینگ(پراکنش چربی در گوشت) مناسب معروف می باشند. در این نژاد صورت و پاها بدون پشم است. قوچ ها دارای شاخ قوی و پیچ خورده می باشند و میش ها اغلب بدون شاخ هستند، اما گاهی برخی میش ها دارای شاخ می باشند.

وزن بلوغ میش ها 45-35 کیلوگرم و قوچ ها اغلب 65-50 کیلوگرم می باشد. بره ها در هنگام تولد 3.5-3 کیلوگرم وزن دارند و میانگین افزایش وزن روزانه بره ها حدود 170 گرم می باشد. متوسط سالیانه پشم حدود 1.7 کیلوگرم می باشد و پشم مناسب قالی بافی است. میانگین نرخ دو قلو زایی 15 درصد می باشد. نژاد زل قادر به جفتگیری در دو فصل بهار و پاییز می باشد، بنابراین امکان اجرای سیستم های بره زایی شتابزده در گله های زل وجود دارد.

منبع:    http://www.kayarirani.ir/fa/farmnews-fa/dam-fa/330-zel1                              

                                          ***

معرفی مقاله:

مدیریت سه زایش در دو سال در گوسفند زل

نویسنده : دکتر هدی جواهری بارفروشی

ناشر: موسسه تحقیقات علوم دامی

تاریخ انتشار: 1401

تعداد صفحات: 16

آدرس دانلود متن کامل کتاب:

https://agrilib.areeo.ac.ir/book_10824.pdf