نخل‌گردانی یا نخل‌برداری، حملِ تابوت چوبی عظیم و نمادی از سوگواری محرم در ایران است. در دههٔ اول این ماه، تابوت درحالی‌که توسط پارچه‌های مشکی و سبز پوشانده شده، توسط عزاداران پرشماری (به‌دلیل وزن زیادِ آن) حمل می‌شود. این سازه مابقی روزهای سال در حسینیه‌ها و مساجد نگهداری می‌شود.
آیین نخل‌گردانی روستای نوا در بخش لاریجان شهرستان آمل نیز از دیگر آیین‌های کهنی است که هر ساله در ایام ماه محرم در روزهای نهم و دهم صورت می‌گیرد.
این نخل که بزرگ‌ترین نخل مازندران است، هر ساله مسافت زیادی را در این روستا به همراه دسته‌های عزادار طی می‌کند.
ایامی که ماه محرم در دل زمستان قرار می‌گیرد، حمل این نخل عظیم و ۶۰۰ ساله تصویری زیبا از ارادت مردم این مناطق به سالار شهیدان را به نمایش می‌گذارد و هر ساله علاقه‌مندان زیادی به‌ویژه نوایی‌های ساکن شهرهای مختلف خود را به این روستا در دل دماوند می‌رسانند.
اوج احترام به امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) در اورتشت
روستای اورتشت در شهرستان محمودآباد نیز با آیین نخل‌گردانی خود در ۱۰۰ سال اخیر اوج احترام و ارادت اهالی این منطقه به رابطه دو برادر شهید کربلا امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) را به نمایش می‌گذارد.
دو نخل موجود در روستای عبدالله‌آباد و اورتشت در میان اشک و ناله زنان و بوی اسپند نذرداران به‌عنوان نخل‌های برادر در روز عاشورا در سقانفار و تکیه روستای اورتشت به یکدیگر می‌رسند و صحنه‌ای بی‌بدیل و شورانگیز خلق می‌کنند.
سینه‌زنی، نوحه‌خوانی و عرض ارادت به شهدای کربلا در اطراف این دو نخل نیز مهم‌ترین آیین‌هایی است که در این منطقه از سوی مردم برگزار می‌شود و هزاران مشتاق در این آیین شرکت می‌کنند.
نخل روستای اورتشت که کوچک‌تر از نخل نوا است در روز عاشورا نیز در جمع عزاداران حاضر می‌شود و توسط عزاداران به روستاها اطراف می‌رود.
منبع: https://b2n.ir/w49095
و: https://b2n.ir/z33168
***
نخل گردانی اورطشت مازندران آئینی از عزای حسینی با قدمتی با بیش از ۳۰۰ سال:
آئین نخل گردانی اورطشت مازندران با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال نمادی از عزای حسینی در بین مردم مرسوم شده است.
به گزارش ایلنا از آمل، نخل گردانی دو روستای اورطشت و عبدالله آباد واقع در بخش سرخرود شهرستان محمودآباد یکی از سنتهای کهن این استان است که هر ساله در روز نهم محرم برابر با روز تاسوعا با حضور ده‌ها نفر از عزادراران استان مازندران برگزار می‌شود.
این نخل گردانی که حدود ۳۰۰ سال قدمت دارد از صبح روز تاسوعا از سوی نخل روستای عبدالله آباد که به عنوان نماد حضرت ابوالفضل (ع) است، آغاز می‌شود. این نخل که از نخل روستای اورطشت کوچک‌تر است، بدست اهالی عزادار عبدالله آباد بر دوش گرفته می‌شود و به سمت روستای اورطشت حرکت داده می‌شود.
در این هنگام نخل روستای اورطشت که در بین اهالی روستا به عنوان نماد تابوت حضرت امام حسین (ع) است، در جایگاهش آذین بندی شده با پارچه‌های سبز، سیاه و نوشته‌های قرآنی آماده و منتظر نخل دیگر است تا در این روز بزرگ به هم بپیوندند.
این نخل‌ها که از سوی اهالی دوروستا از اولین روز از اول محرم با پارچه‌های سبز و سیاه با نوشته‌های قرآنی، روسری‌های نذری آذین بندی می‌شود، به شکل تابوت بزرگی است که در قسمت پایینی به شکل مستطیل و در قسمت بالایی به صورت استوانه‌ای بالا می‌آید بزرگ‌تر و حجمی‌تر می‌شود. در قسمت بالای نخل‌ها سرهایی است که به شکل عمامه آذین شده که ابهت و توجه عزارداران حسینی را به این دو نخل بر می انگیزند.
بر روی پیشانی آن دو نخل آینه‌ای است که با پارچه‌های سبز پوشانده می‌شود و در کنارهای این سر‌ها دو چوب به شکل بال با پارچه‌های سبز پوشانده شده و شکل بال مانندی به نخل‌ها داده‌اند.
براساس گفته‌های اهالی روستای اورطشت ظاهرا این نخل که قدمتش به ۳۰۰ سال برمی گردد از طرف فردی به نام آملی رضوانی همزمان با ساخت نخل نوا ساخته شده و به این روستا آورده شد.
روستای عبدالله آباد پس از حرکت از ساعت ۹ به سمت روستای وقفی اورطشت که دارای امام زاده‌ای از نوادگان امام هفتم، با نام امامزاده قاسم (ع) است، با دسته‌های عزاداری روستایشان ساعت ۱۱ به این روستا نزدیک می‌شوند. در حالیکه خیل جمعیت در گذرگاه نخل روستای عبدالله آباد برای تبرک جستن از این نخل و گرفتن حاجات خود از زیر آن می‌گذرند و همچنین پارچه، روسری و انواع میوه به گرو می‌گیرند تا به خواسته خود برسند.
در روستای اورطشت ریش سفیدان، هیات امنای محل در داخل حیسنیه همچنان منتظر آمدن نخل روستای مجاور هستند و ناظر دسته‌های مختلف عزاداران روستاهای مجاور که با سینه زنی و زنجیرزنی با صدای «یا ابوالفضل»، «یااباعبدالله الحسین» به عزاداری شهدای کربلا می‌پردازند. همچنین شاهد اشتیاق زنان و کودکان برای به هم رسیدن دو نخل در کنار سقانفار روستا که در وسط حیاط حسینیه بنا شده و قدمت چند ساله دارد، هستند.
سبزپوشان روستای عبدالله آباد با نوحه خوانی مداح اهل بیتشان به نخل نماد امام حسین (ع) نزدیک می‌شوند در حالیکه هیاهویی در بین جمعیت برپا می‌شود. در این هنگام با نزدیک شدن اهالی روستای عبدالله آباد، یکی با صدای بلند فریاد می‌زند «نخل را بیرون بیاورید»، «نخل را بیرون بیاورید»، عزاداران با شتاب به همراه خادمین روستا برای به دوش گرفتن نخل به سمت پنجره باز جایگاه نخل می‌روند.
نوای عزاداران با خواندن نام «یاحسین، یا حسین» و «یاابوالفضل، یا ابوالفضل» طنینی در آن میان برمی انگیزد که موجب آه و اشک جمعیت حاضر در میدان حسینیه می‌شود به طوری که زبان قادر به گفتن این صحنه از به هم رسیدن دو نخل با نماد رسیدن دو برادر نیست.
یکی از عزاداران با بیان همان مرد سخنگو که تاکید بر بستن پارچه این دو نخل دارد، بلافاصله گوشه‌های پارچه‌های دو نخل را در دست گرفته و پایین این پارچه‌ها را به هم گره می‌زنند.
پس از آن دو نخل را جهت سلام دادن به آقا امام زمان به سوی قبله می‌گیرند، سپس به سمت امام رضا (ع) و در آخر به امامزاده قاسم (ع) سلام می‌دهند.
نوای نوحه خوان در این هنگام موجب فغان جمعیت می‌شود که با سوزوگداز به وصف واقعه کربلا می‌پردازد.
دو نخل با دست عزاداران به سمت امامزاده هدایت سپس نخل روستای عبدالله آباد برای زیارت مردم بین جمعیت مانده و نخل روستای اورطشت به سمت روستای مجاور به نام افراتخت هدایت می‌شود تا در منزل فردی به نام قلندری که صاحب حسینیه‌ای است، قرار گیرد.
در آن روز خانوار روستاهای افراتخت، اورطشت و کلوسا پذیرای مهمانان بسیاری از روستاهای مجاور و مناطق دیگر شهرستان آمل، محمودآباد و دیگر شهرستان‌های این استان هستند.
مردم این دو روستا اعتقاد قوی دارند که در تاسوعا و عاشورا این دو نخل چه در فصل سرما و در گرما حتما باید از روستاهای خود حرکت داده شوند چرا که در صورت عدم حرکت حوادث و بلایای طبیعی برای اهالی روستاها پیش می‌آید همانطور که حدود ۵۰ سال پیش با حرکت ندادن نخل روستای اورطشت به سمت روستای رودبار در روز عاشورا موجب سیلات این دو روستا شده و مردم برای نجات روستاها نخل را از جایگاهش خارج و آن را به سمت روستای رودبار (مازندران) حرکت دادند.
منبع: https://b2n.ir/u0344
