گونه های درختی مناسب و بومی برای فضای سبز در ناحیه شمالی کشور
انجیلی: به «درخت آهن» مشهور است دارای رنگ پاییزه زیبا ولی دارای سرعت رشد پایین می باشد.
ممرز : در نواحی با زمستان ملایم می توان آن را بصورت حصار درآورد، بر عکس راش ها در رطوبت، خاک های سنگین چسبناک و گل آلود رشد می کند، بعنوان حصار ، بادگیر یا بعنوان تک درخت کاشت، ارتفاع درخت تا ۱۲ متر، قابل رشد در هر خاک، در آفتاب یا نیم سایه رشد می کند.
توسکا : درختی سریع الرشد، در قسمت هایی که سطح آب زیرزمینی بالا است مناسب می باشد. مرگ ریشه ناشی از فیتوفورا می تواند در محل هایی که اشباع از آب هستند یک مشکل محسوب شود.
نارون: سوسک برگخوار نارون آفت مهم این گیاه می باشد که از اهمیت زیادی برخوردار است که لازم است برای مبارزه با آن چند نوبت در سال سمپاشی انجام شود. معمولا درختی کم نیاز بوده و در هر نوع خاک بعمل می آید و مقاوم به کم آبی است هم در آفتاب و هم در سایه روشن عمل می کند. دارای گون هایی هماند اوجا، ملج ، نارون چتری و نارون مجنون است.
آزاد: خزان کننده، در انواع خاک ها قابلیت رویش داشته و خشکی را نیز تحمل می کند.
شاه بلوط: درختی خزاندار، گونه مهم آن در جنگلهای شمالی ایران C.sativa است.
فندق: ارتفاع بین ۳ تا ۹ متر، در هر نوع خاک در آفتاب یا نیم سایه قابل رشد می باشد.
افرا: سریع الرشد، جزء درختان متوسط تا بزرگ، شاخه ها باریک و ترد و در مقابل بادهای شدید مقاومت چندانی ندارد، مقاوم به انواع خاک ها، محل های آفتابگیر تا سایه پسند را می پسندد. در برابر اوضاع نامساعد محیط مقاوم است. افرای سیاه مقاوم به خشکی می باشد. دارای گونه هایی همانند کرب، شیردار، سفید کرکو، افرای برگ چناری، افرای سیاه ، کرکو، افرای شبه چناری، افرای سرخ، افرای قندی است.
صنوبر: ریشه های آنها سطحی ولی قوی و گسترده است که می تواند به سیستم لوله کشی شهری یا سنگ فرش و آسفالت خیابان و جدول خیابان ها و حتی پی ساختمان ها صدمه وارد آورد. بادهای خیلی شدید باعث شکسته شدن آن می شود. دانه های گرده آن در بهار خاصیت آلرژی زایی دارد و استفاده گسترده آن در یک مکان می تواند موجب آلودگی هوا شود. درخت تبریزی یکی از گونه های صنوبر است که رشد سریعی دارد و در درختکاری ردیفی مورداستفاده قرار می گیرد.
زالزالک: در اردیبهشت و خرداد گلهای سفید، صورتی یا قرمز آن بر روی خوشه ها ظاهر می شود، قابل رشد در هر نوع خاکی، مقاوم به دود مناطق صنعتی، قابل رشد در آفتاب یا نیم سایه
راش: درختانی پهن برگ و خزان کننده، قابل رشد در هر خاکی، قابل رشد در آفتاب کامل.
سرخدار: تنها بیماری کشنده بیماری فیتوفتورایی ریشه است که سرخدار نسبت به آن خیلی حساس می باشد. درختان قدیمی معمولا به وضع بدی در اثر قارچ عامل پوسیدگی مغز چوب می پوسند. گیاهی دو پایه است. دانه توسط پوششی سبز رنگ احاطه می شود و بتدریج گوشتی و به رنگ قرمز در می آید که آریل نامیده می شود. تمامی قسمت های درخت بجز آریل گوشتی سمی است.
نمدار: نسبت به هجوم شدید شته برگی که موجب تولید مقادیر زیادی شیره می شوند، حساس هستند. این ماده چسبناک می تواند مشکل جدی در پیاده روها، اتومبیلها و صندلیهای عمومی به وجود آورد.
بلوط : درختی با تاج گنبدی، در هر نوع خاک عمیق در آفتاب کامل بسیار عالی رشد می کند، هم دارای گونه های خزان کننده و هم همیشه سبز است. دارای گونه هایی مانند بلند مازو، اوری ، دارمازو می باشد.
داغداغان: درختی پهن برگ و خزان کننده، قابل رشد در اکثر خاکها، مقاوم به خشکی ، آفات و بیماریها، در فضای باز و آفتابگیر قابل رشد می باشد.
دارتالاب (taxodium): درختان تنومند وخزاندار که گونه taxodium disticam در شمال کشور رویش دارد.
شب خسب : دارای گلهای زرد و یا صورتی است که برای زینت کاشته می شود.
درخت پر: این جنس بومی جنگلهای ارسباران بوده و در سایر نقاط بعنوان درختچه زینتی استفاده می شود.
لیلکی: دارای برگهای مرکب شانه ای و میوه کشیده است و یک گونه آن در جنگلهای شمال رویش دارد.
گونه های درختی سازگار با منطقه:
مرکبات: دارای گونه های زینتی مانند پنجه بوداغ ، نارنج ابلق، کاموات و نارنج های سه برگچه ای است. این درختان هم بدلیل مسایل فرهنگی و هم بدلیل آفات و بیماریها و هم پتانسیل
چنار: خزان کننده، تنها ایراد این درخت ایجاد گرده است که در برگ های جوان بیشتر بوده و در افراد حساس ایجاد آلرژی می کند. بعلت داشتن ریشه های سطحی در محل کاشت آن باید دقت شود چون در مقابل بادهای تند مقاومت کمی از خود نشان می دهد.
جوالدوز: سریع الرشد، مناسب خاک های سنگین، شاخه هایش ممکن است در اثر بادهای تند بشکند، در محل های آفتابی تا نیم سایه بخوبی رشد می کند.
آیلان(عرعر): درختی خزان کننده ، با بافتی سبک، مقاوم به دود و کمی آب، برای جلوگیری از فرسایش خاک ناشی از سیلاب ها و هرز آب ها بهترین است، مقاوم به هر نوع خاک، نیاز به آفتاب کامل یا نیم سایه. این درخت در برابر آلودگی هوا مقاوم است. زیبایی درخت به ویژه پس از گل دادن به واسطه اختلاف رنگ برگها با رنگ گلها و میوه ها از مشخصه های آن است.
شاه بلوط: در اکثر خاکها بخوبی رشد می کند، در آفتاب یا نیم سایه رشد می کنند
شاه بلوط هندی: درختی خزان کننده، دارای خوشه های گل ایستاده سفید یا صورتی در اردیبهشت ماه، ارتفاع درخت به ۱۸ متر نیز می رسد، زوال درخت که بر اثر زخمهای حاصل از هرس رخ می دهد، رایج می باشد اما علاوه بر آن خود چوب نیز شکننده بوده و شاخه ها بدون حضور قارچ های پوسیدگی در اثر باد می شکنند.
ژینکو: بومی چین بوده درختی دو پایه است. میوه های آن گوشتی و بدمزه است که پس از رسیدن در اثر تخمیر بوی نامطبوعی می دهد بهمین دلیل در بیشتر جاها از پایه های ماده آن ستفاده می شود.
بید: سریع الرشد، خیلی سخت جان می باشد و در خاک مرطوب بسیار خوب رشد می کند، در خاک لومی عمیق و آفتاب کامل بسیار عالی رشد می کند. دارای گونه هایی همانند «بید مشک»، «بید مرجانی»، «بید مجنون» ، «بید فک» ، «بید سنجدی» ، «سرخ بید» و «زرد بید» می باشد.
کاج ها: دارای گونه هایی از قبیل «کاج ایرانی»، «کاج جنگلی»، «کاج کاشفی»، «کاج سیاه» ، «کاج سنگی» و «کاج دریایی» …. است که در مناطق شمالی قابل غرس می باشد.
نراد و نوئل: دارای سرعت رشد پایین و بعضی از گونه های آن در مناطق شمالی قابل غرس می باشد.
اقاقیا: تقریبا در همه جا رشد می کند، در هر نوع خاک و هر نوع شرائط آب و هوایی رشد می کند اما در خاکهای شور و خیلی قلیایی نسبت به کمبود آهن حساس است. در آفتاب یا سایه روشن بخوبی رشد می کند. استفاده از رقم های حساس به بیماری باکتریایی می تواند موجب مرگ درختان اقاقیا در مدت زمان کوتاه گردد.
اکالیپتوس: سریع الرشد، مورداستفاده در خاک های باتلاقی و یا با سطح آب زیرزمینی بالا، مقاوم به شوری ، مقاوم در مقابل آتش سوزی، همیشه سبز، قابل رشد در آفتاب کامل.
توس: درختی با پوستی سفید ، دارای ریشه های سطحی که نباید آنها را عمیق کاشت ، سازگار به هر خاکی، محیط آفتابی یا نیم سایه را می پسندد، چوب غان بسیار فاسد شدنی و به سرعت در معرض پوسیدگی قرار می گیرد ، غان در میان پهن برگان شایعتر، حساسترین درخت نسبت به پوسیدگی ریشه بر اثر قارچ می باشد.
ارغوان: ارتفاع درخت به ۸ متر می رسد، گلدهی قبل از برگدهی در اوایل بهار، مقاوم به خشکی، قابل رشد در هر خاکی، نیاز به آفتاب کامل دارد.
زبان گنجشگ: ارتفاع درخت ۱۸ متر یا بیشتر، به علت داشتن ریشه های سطحی و قوی بهتر است از کاشن آنها نزدیک ساختمان ها خودداری گردد. قابل رشد در هر نوع خاک، قابل رشد هم در سایه و هم در آفتاب، هوای دودآلود شهری را بخوبی تحمل می کند.
توت امریکایی: درختی مقاوم برای ایجاد سایبان، بادشکن و کنترل فرسایش خاک، بعلت داشتن سیستم ریشه ای عمیق و همچنین سطحی، در هر نوع خاکی می روید ، مقاوم به خشکی، در آفتاب کامل رشد می کند.
توت: ارتفاع آن به ۱۸- ۲۰ متر نیز می رسد، مقاوم به کم آبی است، سیستم ریشه سطحی و عمیق دارد لذا خاکهای عمیق و آهکی را ترجیح می دهد. زیبایی و چند گونگی برگ ها و آسانی انتشار درخت به وسیله پرندگان ، که از میوه آن تغذیه می کنند، از ویژگیهای این درخت است. دارای گونه هایی ماند توت سفید، توت قرمز، توت مجنون ، توت کاغذی و توت امریکایی است که قابل غرس در مناطق شمالی است.
توری:
ماگنولیای تابستانه: دارای گلهای سفید رنگ
سنجد: زیبایی برگ و عطر زیاد گل ها از ویژگی های درخت سنجد است
سروها: گونه های مختلف سرو از جمله «سرو زربین»، «سرو شیراز» ، «سرو ناز» ، «سرو خمره ای» ، «سرو کوهی»، «ارس» ، «شبه سرو» در مناطق شمالی قابل غرس می باشد. سرو شیرازی: با شاخه های ایستاده بیشتر در جنگلکاری کاربرد دارد چون حفاظت خاک را بهتر تامین می نماید. سرو گونه ای خشکی پسند است اما در برابر رطوبت نیز سازگاری نشان می دهد.
سرو آریزونا(نقره ای): رنگ نقره ای برگ ها، شکل هرمی درخت و میوه های آن از نشانه های این درخت است کاربرد اصلی آن تزئینی است و از مقاومترین سروهای جهان در برابر اوضاع سخت محیطی به شمار می رود.
سیکاس: گیا هی همیشه سبز و دو پایه است گونه معروف آن Cycas revoluta است که با برگهای شانه ای مرکب در مناطق شمالی کشور کاشته می شود. میوه های آن خوراکی است.
سدر: دارای سه گونه سدر خزر، سدر اطلس و سدر لبنان می باشد که سدر لبنان متداول ترین گونه این خانواده برای غرس در مناطق شمالی ست.
کاج مطبق: درختانی مخصوص مناطق گرمسیری هستند . در ایران تنها گونه Araucaria excels در شمال کشور در هوای آزاد پرورش داده می شود.
ابریشم مصری: دارای گلهای زرد با میله پرچم سرخ است.
درخت لاله: درختی تنومند و خزاندار
گز: معمولادر مناطقی با خاکهای شور و بیابانی رویش دارد ولی در مناطق شمالی هم قابل رویش است.
ختمی: هم بصورت درختی و هم درختچه ای و هم گیاه بوته ای بصورت زینتی کاشت می شود.
جل: هم جنبه زینتی و هم جنبه دارویی دارد
نرگس درختی سفید: درختچه ای با گلهای درشت که گلها در بهار باز می شود
زیتون: درختی همیشه سبز که در مناطق مدیترانه ای رویش دارد
پائولونیا: دارای گلهای خوشه ای به رنگ سفید مایل به بنفش
شاه پسند درختی:
فونیکس و پالم
درختچه ها و گیاهان بوته ای سازگار منطقه:
1- زرشک
2- ماهونیا
3- شمشاد
4– شمعدانی(دارای گونه هایی همانند شمعدانی معمولی ، پیچ ، دهان اژدر و شمعدانی عطری)
5- طاووسی
6– انواع رزها
7- علف نقره ای
8- به ژاپنی
9- شیرخشت
10– پیراکانتا
11- گوجه گل
12- ناز
13- دوتسیا (دوتسیای رعنا و دوتسیای معمولی)
14- هورتانسیا
15- آقطی
16-لاجستروم
17– یاس هلندی
18- یاس خوشه ای
19– یاسمن ( دارای گونه هایی همانند یاسمن زمستانی، یاسمن چمپا، سفید، رازقی)
20- خرزهره
21–اسطوخودوس
22- رزماری
23- پامپاس گرس
پیچ ها: گیاهان رونده
1- موچسب
2- پیچ اقاقیایی: گل اقاقیا رونده
3-عشقه: پاپیتال (دارای گونه بومی نیز می باشد که در منطقه شمال بصورت خودرو می روید)
4- پیچ تلگرافی
5-امین الدوله: پیچ امین الدوله؛ یاس امین الدوله
6-گل کاغذی
7- گل راعی
8- کلماتیس
9– رز رونده
10– پیچ ساعتی: گل ساعتی
گلهای فصلی و دایمی:
1-ابری
2- آهار
3– اطلسی
4– گل استکانی
5– ایبریس
6– آفتابگردان
7– بنفشه
8– تاج خروس
9– توتون زینتی
10– شمعدانی
11– فراموشم مکن
12– قرنفل
13– کاغذی یکساله
14– بگونیا
15– جعفری
16– شاه اشرفی
17– گل گندم
18– کوکب کوهی
19– لادن
20– لوبلیا
21– میمون مینا چمنی
22– ناز
23- نیلوفر
24– همیشه بهار
25– گل حنا
26– ختمی زینتی پر پر
27– خشخاش
28– داوودی
29– رعنا زیبا
30– زبان در قفا
31– سیلن
32– سلوی
33– شاه پسند
34- گل دکمه ای
35– تاج الملوک
36- اقنیطون
37– زبان پس قفا
38- شقایق نعمانی
39- شب بوی خیری
40- عسلی(مروارید)
41- بنفشه سه رنگ و سفید
42- کلم زینتی
43- فلفل زینتی
44- توتون زینتی
45- سلوی- مارگریت
46- کریپسیس
47- گازانیا
48- داوودی
49- بومادران
50- سینرر
51- گلهای پیازی
گیاهان مناسب کاشت در منطقه شمال که دارای گلهای رنگی اند:
- ۱- به ژاپنی ( Chaenomeles japonica) : دارای گل های قرمز ، صورتی
- ۲- یاس زرد ( Forsythia intermedia): دارای گل های زرد طلایی
- ۳- اریکا( Erica mediterranea) : دارای گل های سفید، صورتی، قرمز، بنفش روشن
- ۴- یاسمن زرد ( Jusminum humile ) : دارای گل های زرد درخشان
- ۵- کریا (Kerria japonica) : دارای گل های زرد نارنجی
- ۶- مروارید قرمز(Symphoricarpos orbiculatus): دارای گل های صورتی مایل به سفید
- ۷- زالزالک (crataegus laevigata): دارای شکوفه های سفید
- ۸- ارغوان معمولی (cercis siliquastrum): دارای گل های صورتی ، ارغوانی
- ۹- ارغوان ژاپنی (cercis chinensis ): دارای گل های صورتی
- ۱۰- گوجه گل(prunus spp): دارای گل های صورتی
- ۱۱- یاس خوشه ای (syringe vulgaris ): دارای گل های سفید، بنفش، آبی کمرنگ
- ۱۲- درخت پائولونیا (paulounia tomemtosa ): دارای گل های آبی ، بنفش
- ۱۳- درخت لاله ( liriodendron tulipifera): دارای گل های زرد مایل به سبز
- ۱۴- جوالدوز( catalpa speciosa): دارای گل های زرد کمرنگ ، سفید، پیازی
- ۱۵- بداغ جنگلی ( viburnum opulus): دارای گل های صورتی
- ۱۶- ماگنولیای زمستانه(magnolia soulangiana): دارای گل های بنفش
- ۱۷- شاه بلوط ( castanea sativa ): دارای گل های سفید ، صورتی
- ۱۸- پیروکانتا ( pyracanta coccina): دارای گل های سفید
- ۱۹- ویگلیا ( wiegela florida): دارای گل های صورتی، قرمز
- ۲۰- گز (tamarix): دارای گل های صورتی کمرنگ
- ۲۱- شاه بلوط هندی (aesculus hyppocastanum): دارای گل های سفید یا صورتی
- ۲۲- ابریشم مصری (caesalpinia gilliesi ): دارای گل های زرد با ریش قرمز
- ۲۳- ابریشم ایرانی (albizai julibrissin ): دارای گل های صورتی
- ۲۴- طاووسی (cytsus scoparius ): دارای گل های زرد روشن
- ۲۵- راعی (hypericum calcinum ): دارای گل های زرد طلایی
- ۲۶- یاسمن سفید (jasminnum officinalis ): دارای گل های سفید
- ۲۷- درخت چینی( koelroteria paniculata): دارای گل های زرد
- ۲۸- نرگس درختی( philadelphus coronaries): دارای گل های سفید کرم
- ۲۹- یاس چمپا ( jasminum graniflora): دارای گل های سفید
- ۳۰- نرگس درختی پر پر( philadelphus virginal ): دارای گل های سفید
- ۳۱- توری ( lagestroemia indica ): دارای گل های صورتی ، قرمز
- ۳۲- ماگنولیای سفید(magnolia grandiflora): دارای گل های سفید
- ۳۳- آبلیا (abelia grandiflora ): دارای گل های سفید، صورتی
- ۳۴- دم موشی (buddleia davidi): دارای گل های ارغوانی، بنفش
- ۳۵- ختمی درختی ( hibiscus syriacus): دارای گل های سفید با مرکز قرمز صورتی
- ۳۶- گل یخ (chimonathus fragranus ): دارای گل های زرد
- ۳۷- یاسمن زمستانی (jasminum nudiflorum): دارای گل های زرد تیره روشن
- ۳۸- بداغ پهن برگ (viburnum tinus): دارای گل های صورتی ، سفید
- ۳۹- ماهونیا (mahonia lomaerifolia): دارای گل های زرد درخشان
- ۴۰- درخت پروانه (laburnum anagyroides): دارای گلهای زرد خوشه ای
- ۴۱- نمدار( tilia begonifolia): دارای گلهای زرد
- ۴۲- زیتون تلخ ( melia azedarach ) : دارای گل های بنفش
- ۴۳- دوتسیا ( dutzia gracilis ): دارای گل های سفید
- ۴۴- خرزهره (nerium oleander): دارای گلهای صورتی، سفید، قرمز
- ۴۵- سنجد (elaeagnus angostifolia): دارای گل های زرد
- ۴۶- کلماتیس ( clematis spp): دارای گل های آبی، بنفش
گیاهان مناسب کاشت منطقه شمال با میوه های رنگی:
- ۱- مرکبات (citrus)
- ۲- توت فرنگی درختی (arbutus)
- ۳- زالزالک (crataegus)
- ۴- دیو البالو( sorbus)
- ۵- زغال اخته ((cornus
- ۶- ایلکس ( ilex)
- ۷- شیرخشت( cotoneaster)
- ۸- پیروکانتا ( pyrocantha )
- ۹- سنجد ( elaeagnus)
- ۱۰- زیتون تلخ ((melia
گیاهان که مناسب کاشت در منطقه شمال اند و دارای پوست تن رنگین اند:
- ۱- توس Betula alba
- ۲- زغال لخته Cornus
- ۳- لوتا Cladrastis lutea
- ۴- انجیلی Parrotia persica
- ۵- اکالیپتوس Eucalyptus cinerea
- ۶- سپیدار Populous alba
- ۷- افرا Acer davidi
- ۸- افرا Acer pensyllvanicum
- ۹- زبان گنجشگ Fraxinus excelsior
- ۱۰- بید Salix carmanica
- ۱۱- بید Salix alba
- ۱۲- بید سرخ Salix purpurea
- ۱۳- توری Lagestroemia indica
- ——————–
- مجله کشاورزی
