گردشگری مسئولانه نوع خاصی از انواع گردشگری نیست، مسئولیتی فرهنگی – اجتماعی است که یک گردشگر برای ایجاد یک تأثیر مثبت و ماندگار بر روی محیط‌زیست، اقتصاد و فرهنگ جامعه میزبان تلاش می‌کند؛ هرچه گردشگری آگاهانه‌تر و مسئولانه‌تر، گردشگری پایدارتر خواهد شد تا جایی که حتی معایب و مشکلات ناشی توسعه‌نیافتگی در جامعه محلی به حداقل می‌رسد و به بهتر شدن محیط میزبان کمک می‌کند.
گردشگری مسئولانه با گردشگری پایدار یکسان نیست، گردشگری مسئولانه پذیرش مسئولیت در خصوص ایجاد توسعه پایدار و نحوه روبه‌رو شدن افراد با چالش‌هاست؛ موضوع اصلی گردشگری مسئولانه، ایجاد مکانی بهتر برای زندگی افراد و مکانی بهتر برای سفر و بازدید مردم است که از یک طرف همکاری تمام عوامل اجرایی و فعالان صنعت گردشگری، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کلان، مسئولان و مردم در جوامع محلی را می‌طلبد و از طرف دیگر بینش و تلاش گردشگران به عنوان حلقه اصلی این زنجیره ارزش‌آفرین را ضروری می‌کند که البته هرکدام باید مسئولیت خود را در راستای پایداری صنعت گردشگری بپذیرند و به آن تعهد داشته باشند.
تعریف گردشگری مسئولانه به طور اجمالی:
بر اساس «اعلامیه کیپ تاون» درخصوص این رویکرد خاص، “گردشگری مسئولانه عبارتست از شیوه ای از گردشگری که حاصل آن ایجاد مکان های بهتری برای زندگی مردم و مکان های بهتری برای بازدید مردم می باشد”.
تاریخچه شکل گیری گردشگری مسئولانه:
نیمه دوم قرن بیستم میلادی، دوره ای است که موضوع گردشگری در آن بسیار مورد توجه قرار گرفت. در این دوره، بیشتر سرمایه گذاران به افزایش بی قید و شرط گردشگران در جامعه میزبان توجه ویژه ای داشتند (گردشگری انبوه). به عقیده آنها، افزایش گردشگران در یک منطقه موازی با سود بیشتر بود.
در واقع، اولین توسعه صنعت گردشگری به صورت گردشگری انبوه خود را نشان داد که پس از جنگ جهانی دوم به وجود آمد. در این رابطه، تسهیل امکانات حمل و نقل تمایل افراد را برای سفر به نقاط مختلف دنیا افزایش می داد. البته، گروه هایی هم وجود داشتند که صرفا جنبه های اقتصادی گردشگری و درآمدزایی را مد نظر قرار می دادند.
در این دوره، یافتن مکانی برای اقامت و پذیرایی از گردشگران، مهم ترین دغدغه فعالان در حوزه گردشگری بود. با این وجود، حضور انبوه گردشگران و جهانگردان در یک منطقه علاوه بر اینکه زیبایی آن را دچار دگرگونی می کرد، فرهنگ و اجتماع مردم بومی را نیز تحت تاثیر قرار می داد.
به همین دلیل، گروه های مختلفی از گردشگری مانند گردشگری شهری، روستایی، سلامتی، اکوتوریسم، ماجراجویانه، مسئولانه و… به وجود آمدند. تمامی این گروه ها زیر مجموعه های گردشگری سبز هستند.
این رویکرد از گردشگری، علاوه بر رفع نیاز جهانگردان، تلاش می کند منابع گردشگری را برای نسل های آینده حفظ کند. علاوه بر این، منابع جهانگردی را به ۵ دسته کلی تقسیم می کند:
- طبیعی
- فرهنگی
- رویدادی
- فعالیتی
- و خدماتی-تسهیلاتی
در واقع، توجه به ارکان اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در یک جامعه منجر به دستیابی به توسعه گردشگری پایدار می شود. در این رابطه، محیط زیست به عنوان یکی از ارکان اصلی دستیابی به این توسعه باید تحت حفاظت قرار بگیرد.
پس از گردشگری سبز، جنبشی به نام «گردشگری حیات وحش» مورد توجه قرار گرفت. مطابق با این جنبش مردم عقیده داشتند که هنگام طبیعت گردی تنها چیزی که باید از آنها باقی بماند، «صرفا یک رد پا» باشد. جنبش مزبور دارای چند ایراد بسیار مهم بود:
- تنها بر گردشگری مبتنی بر طبیعت تمرکز داشت.
- هیچ توجهی به اقتصاد مردم محلی جامعه مقصد نشان نمی داد.
با این وجود، امروزه تلاش بر این است که جنبه های دیگر گردشگری من جمله گردشگری مسئولانه مورد توجه قرار بگیرند. بدین ترتیب، رویکرد های مختلف گردشگری می توانند به ایجاد تاثیرات مثبت زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و … در جامعه میزبان منجر شوند. در این مورد، بسیاری از محققان عقیده دارند که گردشگری حتی می تواند بر روابط افراد در تمام دنیا تاثیر مثبتی داشته باشد. این امر می تواند به ترویج صلح در جهان کمک کند.
بهتر است بدانید که یک گردشگر نماینده یک جامعه در مقصد سفرش به شمار می رود که فرهنگ یک کشور یا شهر را به جامعه میزبان معرفی می کند. بنابراین، تمامی جنبه های رفتاری، نحوه برخورد و نوع پوشش یک گردشگر می تواند تاثیر به سزایی در روابط اجتماعی جامعه مبدا و مقصد داشته باشد.
منبع تکمیل مطلب: https://b2n.ir/f54327
و: https://b2n.ir/p81666
کاری از:
تحریریه پایگاه اطلاع‌رسانی دامون‌باغ
مجله گردشگری
